آتش‌سوزی از جمله حوادثی است که سالانه جان و مال افراد زیادی را به خطر می اندازد. اگر آتش‌سوزی به موقع کنترل و مدیریت نشود، خسارات جبران‌ناپذیری را به همراه خواهد داشت. به دلیل افزایش شمار آتش‌سوزی در جهان، آشنایی با روش های برای اطفا حریق و ایمنی در برابر آتش بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این مطلب قصد داریم شما را با بهترین روش برای اطفا حریق و انواع خاموش کننده ها آشنا کنیم.
آتش چه انواعی دارد؟
به دلیل خسارت‌زا بودن حریق این حادثه توسط گروه‌های مختلفی مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به ماهیت ماده‌ای که آتش گرفته است، حریق به چند دسته تقسیم می‌شود. طبقه‌بندی حریق و آشنایی با انواع خاموش کنندههای آتش به کنترل و مدیریت آتش‌سوزی و سهولت در انجام عملیات اطفا حریق کمک بسیاری می‌کند. انواع آتش شامل موارد زیر است:
نوع A
آتش سوزی نوع A شامل سوختن کلیه مواد خشک می‌شود. به طور کلی تمام موادی که پس از سوختن خاکستر تولید می‌کنند مانند مواد جامدی همچون چوب، پارچه، مبلمان، مقوا، لوازم منزل و … جزو آتش سوزی نوع A طبقه‌بندی می‌شوند. خاکستر ایجاد شده ناشی از سوختن مواد خشک با حفظ حرارت آتش امکان مجدد بازگشت آتش را فراهم می‌کند.
خاموش کنندههای محتوی آب، پودر و گاز و کپسول‌های آتشنشانی بیوورسال بهترین گزینه جهت اطفا حریق نوع A هستند چرا که حرارت موجود در خاکستر را کاهش داده و از بازگشت آتش جلوگیری می‌کنند.
نوع B
هر گاه روغن‌ها و مایعات قابل اشتعالی همچون بنزین، گازوئیل، نفت، روغن‌های خوراکی، الکل و … دچار آتش سوزی شوند، می‌گوییم حریق نوع B رخ داده است. برای خاموش کردن آتش سوزی نوع B باید از موادی استفاده شود که چگالی کمتری از مایعات و روغن‌های قابل اشتعال داشته باشند تا با قرار گرفتن بر سطح آنها از رسیدن اکسیژن به آتش جلوگیری کرده و به اطفا حریق کمک کنند. مناسب‌ترین و بهترین روش برای اطفا حریق نوع B خاموش کنندههای فوم، پودری و کپسول‌های آتشنشانی بیوورسال و گاز CO2 هستند.
نوع C
کار با گازها همواره خطرناک بوده و در صورت بی‌توجهی و سهل انگاری می‌تواند منجر به حریق شود. آتش سوزی که در اثر حریق گازهایی همچون متان، بوتان، پروپان و … صورت گیرد، در آتش‌سوزی نوع C طبقه‌بندی می‌شود. برای اطفا حریق این نوع آتش‌سوزی استفاده از کپسول‌های آتش نشانی حاوی پودر و گاز CO2 بهترین گزینه است.
نوع D
این نوع آتش‌سوزی مربوط به سوختن مواد فلزی همچون آلومینیوم، سدیم، پتاسیم، منیزم، لیتیوم و … می‌شود. این مواد در آزمایشگاه‌ها وجود دارند و اگر در معرض گرما و درجه حرارت‌های بالا قرار گیرند، آتش سوزی اتفاق میفتد. استفاده از آب برای خاموش کردن حریق نوع D نه تنها کارآمد نبوده بلکه می‌تواند به شعله‌ورتر شدن آتش نیز کمک کند. خاموش کنندههای پودری با ایجاد یک لایه بین آتش و اکسیژن به خاموش شدن این نوع آتش‌سوزی کمک می‌کنند.
نوع E
آتش سوزی که در اثر حریق‌های الکتریکی همچون خرابی بورد، افزایش دمای سیم‌ها و هر گونه اتصالات صورت گیرد، جزو آتش سوزی نوع E طبقه بندی می‌شود. توجه کنید برای خاموش کردن این نوع آتش سوزی‌ها حتما باید از خاموش کنندههای عایق جریان برق همچون کپسول حاوی CO2 استفاده شود.
جهت اطفا حریق این آتش‌سوزی به هیچ عنوان از خاموش کنندههای حاوی آب و فوم استفاده نکنید. آب رسانای جریان برق بوده و استفاده از آن در اطفا حریق نوع E موجب برق گرفتگی اپراتور و افزایش شعله‌های آتش خواهد شد.
نوع F
آتش‌سوزی نوع F یک طبقه‌بندی جدید بوده که به تازگی به سایر انواع حریق اضافه شده است. این نوع حریق در اثر آتش سوزی مواد خوراکی و سایر روغن‌های خوراکی اتفاق میفتد. توجه کنید که استفاده از خاموش کنندههای حاوی آب، کف، پودر و گاز و CO2 نه تنها موجب خاموش کردن آتش نشده بلکه شعله‌های آتش را گسترش می‌دهد. استفاده از پتو و یا کپسول‌های محتوی مواد مرطوب و کپسول‌های پودر و گاز بهترین و مناسب‌ترین راه برای خاموش کردن حریق نوع F است.
روش‌های رایج اطفا حریق کدامند؟
همان‌گونه که می‌دانید برای ایجاد آتش وجود سه عامل اکسیژن، مواد سوختنی و حرارت در کنار هم ضروری است. جهت اطفا حریق باید یکی از این سه عامل را از مثلث آتش سوزی حذف کرد تا آتش خاموش شود. برای خاموش کردن آتش از روش‌های زیادی استفاده می‌شود که این روش‌ها با توجه به نوع آتش‌سوزی متفاوت است. به طور کلی روش‌های رایج اطفا حریق و موارد استفاده از آنها به صورت زیر است:
سرد کردن
یکی از ضلع‌های تشکیل دهنده مثلث آتش حرارت بوده که با حذف آن می‌توان آتش سوزی را مهار کرد. سرد کردن رایج‌ترین روش خاموش کردن حریق بوده که در اغلب موارد برای از بین بردن حرارت از آب استفاده می‌شود. از دیگر خاموش کنندههای مناسب برای از بین بردن حرارت حریق می‌توان به کپسول‌های آتشنشانی حاوی گاز کربن دی‌اکسید اشاره کرد.
خفه کردن
در برخی موارد آتش‌سوزی با از بین بردن حرارت مهار نشده و برای خاموش کردن آن باید از روش‌های دیگری استفاده کرد. یکی از روش‌هایی که در خاموش کردن حریق بسیار موثر عمل می‌کند، از بین بردن اکسیژن است. برای این منظور باید از خاموش کننده‌هایی استفاده کنید تا مانع از رسیدن اکسیژن به سطح آتش شوند. خاموش کنندههای حاوی پودر و گاز، CO2 و فوم با ایجاد مانعی بین آتش و اکسیژن سبب قطع اکسیژن رسانی به آتش و خاموش کردن حریق می‌شوند.
قطع سوخت رسانی
تاثیر بر واکنش زنجیره‌ای یا همان قطع سوخت رسانی به آتش بهترین روش برای اطفا حریق است. در این روش اطفا حریق با قطع کردن گاز از زنجیره آتش می‌توان آتش سوزی را مهار کرد. استفاده از این روش مناسب برای حریق نوع C است. پودرهای شیمیایی بهترین گزینه برای ورود به زنجیره آتش و حذف سوخت هستند.
هر چه اندازه ذرات پودرهای شیمیایی کوچکتر باشد، تاثیر آنها بهتر خواهد بود. ذرات پودرهای شیمیایی در دماهای بالاتر از ۶۰ درجه به هم می‌چسبند، لذا بهتر است در جای خنک و به دور از حرارت‌های بالا نگهداری شوند. به طور کلی قطع سوخت از طریق دور کردن شعله‌های آتش از مواد سوختنی، دور کردن مواد سوختنی از شعله‌های آتش و ایجاد سدی بین ماده سوختنی و شعله‌های آتش امکان پذیر است.
ایجاد وقفه در آتش سوزی
این روش بدون نیاز به حذف یکی از عوامل مثلث آتش سوزی انجام شده و در اطفا حریق بسیار موثر است. در این روش مواد مخصوصی همچون مونو آمونیوم فسفات، بی‌کربنات سدیم، بی‌کربنات پتاسیم، کلرید پتاسیم و مایعات تبخیر کننده بر روی آتش ریخته می‌شوند. پس از پاشیدن این مواد بر روی آتش و ترکیب اتم‌‌های آن با آتش، گازی خنثی تولید شده که از گسترش آتش سوزی جلوگیری می‌کند.
چگونه از کپسول آتشنشانی استفاده کنیم؟
کپسول‌های آتشنشانی با توجه به مواد خاموش کننده موجود در آنها انواع مختلفی دارند. هر کدام از کپسول‌های آتشنشانی جهت اطفا حریق خاصی به کار می‌روند. بهتر است همه شما کار با کپسول آتشنشانی را یاد بگیرید چرا که حریق حادثه‌ایست که ممکن است در هر مکان و هر زمانی رخ دهد. آموزش استفاده از کپسول آتشنشانی به صورت زیر است:
ابتدا باید تعیین کنید که حریق اتفاق افتاده چه نوعی بوده و مناسب‌ترین کپسول آتشنشانی را برای آن انتخاب کنید.
در قسمت بالایی کپسول آتشنشانی ضامنی وجود دارد که از خروج محتویات داخل کپسول جلوگیری می‌کند. همه کپسول‌های آتشنشانی این ضامن را دارند و جهت استفاده ابتدا باید ضامن را بکشید.
در فاصله‌ای مناسب از آتش قرار گیرید. این فاصله با توجه به اندازه کپسول، نوع کپسول و شدت آتش سوزی متغیر است.
نازل کپسول آتشنشانی را به سمت شعله‌های آتش بگیرید. برای اینکه حرارت و شعله‌های آتش شما را اذیت نکند، حتما پشت به جهت وزش باد بایستید.
در قسمت بالای کپسول‌های آتشنشانی اهرم یا دستگیره‌ای وجود دارد که با فشردن آن مواد به بیرون هدایت می‌شود. در این مرحله اهرم را بفشارید. توجه کنید که فاصله شما با آتش نه خیلی کم و نه خیلی زیاد بلکه استاندارد باشد.
هنگامی که آتش فروکش کرد و توانستید شعله‌های آن را کم کنید، با احتیاط به سمت آتش نزدیک شده و شعله‌های باقی مانده را نیز با استفاده از کپسول خاموش کنید.
چگونه از کپسول آتشنشانی CO2 استفاده کنیم؟
استفاده از کپسول آتشنشانی CO2 بهترین روش برای اطفا حریق بوده و از آن برای خاموش کردن حریق نوع B و C استفاده می‌شود. هنگام استفاده از این کپسول توجه به موارد زیر لازم و ضروری است:
پس از کشیدن اهرم و آماده سازی کپسول آتش نشانی، در فاصله 2 متری آتش و پشت به جهت وزش باد بایستید. این نوع کپسول تنها در فاصله 2 متری از حریق بهترین عملکرد را از خود نشان می‌دهد.
اهرم کپسول را فشار دهید تا مواد موجود در آن بر روی آتش بریزد.
در حین کار هیچ گاه بدنه کپسول را لمس نکنید چرا که رویه فلزی کپسول محتوی گاز فشرده بوده و احتمال سوختگی بسیار بالاست.
در فضاهای سربسته و کوچک مانند منازل از این کپسول با احتیاط استفاده کنید، زیرا می‌تواند سبب خفگی شود.
بهترین برندهای کپسول آتشنشانی
امروزه در بازار برندهای مختلفی از کپسول آتشنشانی موجود بوده که هر کدام از آنها توسط یک کمپانی ساخته شده‌اند. کیفیت و استانداردهای این کپسول‌ها با هم یکسان نیست، چرا که هر کدام از این کمپانی‌ها جهت ساخت انواع کپسول آتشنشانی از مواد و متریال مختلفی استفاده می‌کنند.
اما کدام برند از کپسول‌های آتشنشانی از کیفیت و استاندارد قابل قبولی برخوردار است؟
بهترین برندهای کپسول آتشنشانی برندهای ایرانی بوده که در کشور خودمان تولید می‌شوند. از بهترین و با کیفیت‌ترین کپسول‌های آتشنشانی می‌توان به برند سپهر، هونامیک، سپهر، پیشرام، تدبیر و سام اشاره کرد. این کپسول‌ها در هنگام عملیات اطفا حریق بهترین عملکرد را از خود ارائه داده و به خاموش شدن آتش کمک می‌کنند. اگر قصد خرید کپسول آتشنشانی را دارید، به سراغ یکی از برندهای نام برده بروید.
خرید تجهیزات ایمنی آتشنشانی از ماهان گستر همگام
ماهان گستر همگام یکی از بزرگترین و موفق‌ترین مجموعه‌های تامین و عرضه کننده انواع تجهیزات ایمنی آتش نشانی از جمله سیستم اعلام حریق و کپسول‌های آتشنشانی است. در این مجموعه بهترین و معتبرترین برندهای تجهیزات آتشنشانی با قیمتی نازل‌تر از همه جا به فروش می‌رسد. کپسول آتشنشانی CO2، کپسول آتشنشانی آب و گاز، کپسول آتش نشانی پودر و گاز، کپسول آتشنشانی بیوورسال، کپسول آتشنشانی 6ABC و کپسول fm200 از محصولات ارائه شده در مجموعه ماهان گستر همگام هستند.
جهت تهیه هر کدام از تجهیزات ایمنی می‌توانید ابتدا وارد وب‌سایت معتبر این مجموعه شوید و پس از جست‌وجوی محصول مورد نظر و افزودن به سبد خرید، سفارش خود را نهایی کنید. تمامی مراحل خرید و پرداخت اینترنتی و از طریق سایت صورت می‌گیرد. خرید اینترنتی، ارسال به درب منزل، قیمت پایین به دلیل عرضه مستقیم و ارائه فاکتور رسمی از مزایای خرید از سایت ماهان گستر همگام است.
سخن پایانی
به دلیل افزایش شمار آتش سوزی و خسارت‌زا بودن آن آشنایی با انواع خاموش کنندههای آتش و رایج‌ترین روش‌های اطفا حریق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اکسیژن، ماده سوختنی و حرارت سه فاکتور مهم در ایجاد آتش‌سوزی بوده که حذف هر کدام از آنها می‌تواند در مهار کردن آتش نقش داشته باشد. جهت اطفا حریق نوع A، B، C، D، E و F از انواع کپسول‌های آتشنشانی استفاده می‌شود. انتخاب کپسول آتشنشانی مهم‌ترین قسمت اطفا حریق بوده که با توجه به نوع حریق انجام می‌شود.
در این مقاله سعی کردیم در مورد روش‌های رایج اطفا حریق و موارد استفاده آنها صحبت کنیم. اگر قصد تهیه هرگونه تجهیزات ایمنی آتشنشانی و شارژ کپسول آتشنشانی را داشتید، می‌توانید آن را در برترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت از مجموعه ماهان گستر همگام تهیه کنید.
سوالات متداول
چه آتش سوزی‌هایی را نباید با آب خاموش کنیم؟
استفاده از آب در خاموش کردن آتش‌سوزی‌هایی که در اثر مواد روغنی، گازی، فلزی و تجهیزات الکتریکی به وجود آمده‌اند، نه تنها موثر نبوده بلکه به افزایش شعله‌های آتش هم کمک خواهد کرد.
موارد استفاده کپسول آتشنشانی CO2 کدامند؟
از کپسول آتشنشانی CO2 برای حریق‌های B، C و E استفاده می‌شود.
آیا همه آتش‌سوزی‌ها را می‌توان به یک روش مهار کرد؟
خیر. آتش‌سوزی با توجه به نوع ماده سوختنی تقسیم بندی شده و برای خاموش کردن هر کدام از آنها از روش‌های خاصی استفاده می‌شود.
