تفاوت اسپرینکلر بالازن و پایین زن در چیست؟

تفاوت در نحوه نصب اسپرینکلر بالا زن و پایین زن

تفاوت اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن چیست؟ این سوالی است که ذهن بسیاری از افراد را در زمان طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های اطفا حریق به خود مشغول می‌کند. اسپرینکلرها با مبارزه با آتش‌سوزی، نقش بسیار مهمی در حفظ ایمنی ساختمان‌ها و جان ساکنین ایفا می‌کنند. اما انتخاب نوع مناسب اسپرینکلر برای هر ساختمان بستگی به عوامل مختلفی از جمله نوع سقف، ملاحظات زیبایی‌شناختی و نوع کاربری آن دارد.

اسپرینکلرهای بالازن و پایین‌زن با وجود شباهت‌های ظاهری، در نحوه نصب، عملکرد و موارد دیگر متفاوت هستند. در این مقاله، قصد داریم به بررسی دقیق‌تر اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن بپردازیم و با ارائه اطلاعات جامع و کاربردی، شما را در انتخاب بهترین گزینه برای تأمین ایمنی ساختمان خود یاری کنیم.

یکی از بارزترین وجود تفاوت اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن، در شیوه نصب آن‌ها بر روی سیستم لوله‌کشی اطفاء حریق است. همانطور که از نام اسپرینکلر بالازن پیداست، این نوع اسپرینکلر به صورت عمودی و رو به بالا بر روی لوله نصب می‌شود. در این حالت، حباب شیشه‌ای، پخش‌کننده آب و درپوش آن به سمت پایین قرار می‌گیرند و آب به سمت بالا پاشیده و سپس به‌طور یکنواخت در محیط پخش می‌شود.

اما در مقابل، اسپرینکلر پایین‌زن به صورت معکوس و رو به پایین بر روی لوله نصب می‌شود. در این حالت، حباب شیشه‌ای، پخش‌کننده آب و درپوش آن به سمت بالا قرار دارند و آب مستقیما به سمت پایین پاشیده می‌شود. انتخاب نوع نصب اسپرینکلر تأثیر زیادی در نحوه پخش آب و پوشش‌دهی آن در زمان آتش‌سوزی دارد.

به‌طور کلی، اسپرینکلرهای بالازن برای فضاهایی با سقف‌های بلند و باز مناسب‌تر هستند، در حالی که اسپرینکلرهای پایین‌زن برای فضاهایی با سقف‌های کوتاه و دارای موانع، گزینه مناسب‌تری به‌شمار می‌روند. در کنار نصب و نگهداری صحیح سیستم اسپرینکلر، استفاده از تجهیزات ایمنی دیگری مانند کپسول آتش نشانی و انجام به‌موقع شارژ کپسول آتش نشانی نیز در ایمنی ساختمان نقش مهمی داشته و به عنوان مکمل سیستم اطفاء حریق عمل می‌کند.

تفاوت در عملکرد اسپرینکلر بالا و پایین

تفاوت اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن تنها به نحوه نصب آن‌ها محدود نمی‌شود و در عملکرد نیز کاملا مشهود است. در اسپرینکلرهای بالازن، آب پس از شکسته شدن حباب شیشه‌ای، به سمت بالا پاشیده  و به صورت چتری و با پوشش وسیع‌تری در محیط پخش می‌شود. این نوع عملکرد، برای فضاهایی با سقف بلند و بدون وجود موانع، بسیار مناسب است و باعث خنک شدن هوای داخل ساختمان و جلوگیری از گسترش آتش به سایر قسمت‌ها می‌شود.

اما در اسپرینکلرهای پایین‌زن، آب مستقیما به سمت پایین و بر روی منشأ آتش پاشیده می‌شود. این نوع عملکرد، برای فضاهایی با سقف کوتاه و دارای موانع، مانند میز، صندلی و تجهیزات مختلف مناسب‌تر است؛ زیرا آب با قدرت و تمرکز بیشتری بر روی منشأ آتش ریخته شده و آن را سریع‌تر خاموش می‌کند. البته لازم به ذکر است که عملکرد صحیح سیستم اسپرینکلر بستگی به هماهنگی آن با سایر اجزای سیستم اطفاء حریق، از جمله اعلام حریق، سیستم لوله‌کشی و منبع آب دارد.

تفاوت در نوع پیکربندی و طراحی ظاهری

یکی دیگر از جنبه‌های مهم تفاوت اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن، به پیکربندی و طراحی ظاهری آن‌ها مربوط می‌شود. اسپرینکلرهای بالازن، با توجه به اینکه آب را به سمت بالا پاشش می‌کنند، معمولا دارای یک صفحه یا دیفیوزر مخروطی شکل هستند که در قسمت بالایی آن‌ها قرار دارد و باعث می‌شود آب به‌طور یکنواخت و با پوشش وسیع‌تری در محیط پخش شود.

اما اسپرینکلرهای پایین‌زن به دلیل اینکه آب را مستقیما به سمت پایین پاشش می‌کنند، نیاز به این صفحه یا دیفیوزر ندارند و آب از دهانه اسپرینکلر به صورت متمرکز خارج می‌شود. این تفاوت در پیکربندی و طراحی، باعث می‌شود که اسپرینکلرهای بالازن معمولا ابعاد بزرگ‌تری نسبت به نمونه‌های پایین‌زن داشته باشند و در نتیجه ممکن است از نظر زیبایی‌شناختی برای برخی فضاها مناسب نباشند.

البته امروزه با پیشرفت فناوری و طراحی اسپرینکلرهای جدید و زیبا، مانند اسپرینکلرهای توکار و مخفی، این مسئله تا حدودی حل شده است. لازم به ذکر است که در برخی از ساختمان‌ها و فضاهای حساس مانند اتاق‌های سرور و مراکز داده، به جای استفاده از سیستم اطفاء حریق مبتنی بر آب، از سیستم‌های گازی مانند کپسول fm200 استفاده می‌شود که خسارت کمتری به تجهیزات وارد می‌کنند.

قابلیت مشاهده در اسپرینکلرها

یکی از وجوه تفاوت اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن که به چشم می‌آید، میزان دیده شدن آن‌ها در فضاست. اسپرینکلرهای بالازن، به دلیل نصب رو به بالا و قرارگیری مستقیم زیر سقف، کاملا در معرض دید قرار می‌گیرند. این موضوع در برخی فضاها، مانند لابی هتل‌ها، سالن‌های همایش و رستوران‌های لوکس که زیبایی ظاهری و طراحی داخلی اهمیت زیادی دارد، می‌تواند یک نقطه ضعف محسوب شود.

اما اسپرینکلرهای پایین‌زن به دلیل نصب رو به پایین و قرارگیری در زیر لوله‌های سیستم اطفاء حریق، کمتر در معرض دید قرار می‌گیرند و تنها قسمت کوچکی از آن‌ها از سقف بیرون زده است. به همین دلیل، در فضاهایی که رعایت نکات زیبایی‌شناسی اهمیت دارد، استفاده از اسپرینکلرهای پایین‌زن گزینه مناسب‌تری خواهد بود. همچنین، در برخی موارد می‌توان از اسپرینکلرهای پایین‌زن مخفی یا توکار نیز استفاده کرد که کاملا داخل سقف کاذب قرار می‌گیرند و هیچ‌گونه تأثیری بر زیبایی و طراحی داخلی فضا نخواهند داشت.

تفاوت در سرعت

یکی از تفاوت‌های قابل توجه اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن در سرعت عملکرد آن‌ها در زمان آتش‌سوزی است. اسپرینکلرهای بالازن، به دلیل اینکه حباب شیشه‌ای آن‌ها مستقیما در معرض حرارت و دود قرار دارد، معمولا سریع‌تر از اسپرینکلرهای پایین‌زن فعال می‌شوند. در واقع، در لحظات اولیه آتش‌سوزی، حرارت و دود به سمت بالا حرکت کرده و به سرعت به حباب شیشه‌ای اسپرینکلر بالازن می‌رسند و باعث شکستن آن و فعال شدن اسپرینکلر می‌شوند.

اما در مورد اسپرینکلرهای پایین‌زن، حرارت و دود ابتدا باید به سقف برسد و سپس به صورت غیرمستقیم حباب شیشه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد که این امر ممکن است باعث ایجاد تأخیر هرچند ناچیز در فعال‌سازی شود. البته باید توجه داشت که این اختلاف زمان در عملکرد بسیار اندک بوده و در عملکرد کلی سیستم اطفاء حریق تأثیر چشمگیری ندارد.

جنس محصول

برخلاف برخی تصورات، تفاوت اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن به جنس آن‌ها مربوط نمی‌شود. هر دو نوع اسپرینکلر، چه بالازن و چه پایین‌زن، از جنس مواد مقاوم در برابر حرارت و فشار ساخته می‌شوند. معمولاً برای ساخت اسپرینکلر از جنس برنج، برنز یا چدن استفاده می‌شود که علاوه بر مقاومت بالا در برابر حرارت و زنگ‌زدگی، قابلیت تحمل فشار بالای آب را نیز داشته باشند.

انتخاب جنس اسپرینکلر به عوامل مختلفی مانند شرایط محیطی (دما، رطوبت، میزان خورندگی محیط)، نوع سیستم لوله‌کشی و استانداردهای ساختمان بستگی دارد. به طور کلی می‌توان گفت جنس اسپرینکلر تأثیر چندانی در نوع عملکرد (بالازن یا پایین‌زن بودن) آن ندارد و مهم‌ترین عامل در انتخاب نوع اسپرینکلر، نحوه نصب و عملکرد آن در زمان آتش‌سوزی است.

نوع حریق در اسپرینکلرهای بالا و پایین

اگرچه اسپرینکلرهای بالازن و پایین‌زن هر دو برای مقابله با آتش و جلوگیری از گسترش آن طراحی شده‌اند، اما تفاوت اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن در نوع حریقی که قادر به مهار آن هستند، نیست. تمامی اسپرینکلرها، چه بالازن و چه پایین‌زن، برای مقابله با حریق‌های کلاس A که شامل حریق‌های ناشی از مواد سوختنی جامد مانند چوب، کاغذ، پارچه، پلاستیک و… هستند، طراحی و ساخته می‌شوند.

در واقع، عامل اصلی و تعیین‌کننده در انتخاب نوع مناسب اسپرینکلر (بالازن یا پایین‌زن) برای یک فضا، نوع حریقی که احتمال وقوع آن وجود دارد نیست، بلکه عوامل دیگری مانند ارتفاع سقف، وجود یا عدم وجود سقف کاذب، ملاحظات زیبایی‌شناختی و طراحی داخلی فضا نقش دارند. در حقیقت می‌توان گفت هر دو نوع اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن در مقابله با حریق‌های ناشی از مواد سوختنی جامد به خوبی عمل کرده و می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای سیستم اطفاء حریق محسوب شوند.

خرید اسپرینکلر بالازن و پایین زن از همگام گستر

برای خرید انواع اسپرینکلر بالازن و پایین‌زن با کیفیت بالا و قیمت مناسب، شرکت همگام گستر گزینه‌ای ایده‌آل برای شماست. این شرکت با ارائه طیف وسیعی از اسپرینکلرهای باکیفیت و استاندارد، پاسخگوی نیازهای مختلف شما در زمینه تجهیزات اطفاء حریق خواهد بود. همچنین لازم به ذکر است که شرکت ماهان گستر همگام در کنار ارائه انواع اسپرینکلر، طیف گسترده‌ای از کپسول‌های آتش‌نشانی را نیز به مشتریان خود ارائه می‌دهد.

محصولاتی چون کپسول آتش‌نشانی در این شرکت شامل دسته‌بندی‌های مختلفی هستند که شامل کپسول آتش‌نشانی CO2، کپسول آتش‌نشانی آب و گاز، کپسول آتش‌نشانی بیوورسال، کپسول آتش‌نشانی پودر و گاز و کپسول آتش‌نشانی ۶ABC می‌شوند. شرکت ماهان گستر همگام با ارائه محصولات برندهای معتبری چون سپهر، هونامیک و سعدی، خیال شما را از بابت کیفیت و کارایی محصولات خود راحت کرده است. همگام گستر، به عنوان یک تامین‌کننده پیشرو در زمینه تجهیزات اطفاء حریق، طیف وسیعی از اسپرینکلرهای بالازن و پایین زن را برای حفاظت از ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی در برابر آتش‌سوزی ارائه می‌دهد. این سیستم‌ها با توجه به نوع سیستم اطفاء حریق و نیازهای خاص هر پروژه انتخاب می‌شوند.

سخن پایانی

در نهایت، انتخاب بین اسپرینکلر بالا‌زن و پایین‌زن تصمیمی کاملاً وابسته به نیازها، شرایط و اولویت‌های شماست. اگر به دنبال زیبایی بصری هستید و محدودیت بودجه ندارید، اسپرینکلرهای پایین‌زن با ظاهری مدرن و یکپارچه با محیط، آبپاشی یکنواخت و کارآمد، و قابلیت استفاده در سیستم‌های هوشمند آبپاشی، می‌توانند انتخاب ایده‌آلی باشند.

اما اگر به دنبال گزینه‌ای مقرون به صرفه‌تر هستید و سادگی نصب و نگهداری برایتان اولویت دارد، اسپرینکلرهای بالا‌زن با وجود معایبی مثل احتمال هدر رفت آب و پوشش غیریکنواخت، می‌توانند نیاز شما را به خوبی برطرف کنند. به هر حال، مشورت با یک متخصص قبل از هرگونه تصمیمی، شما را در انتخاب بهترین و مناسب‌ترین گزینه یاری خواهد کرد.

سوالات متداول

اسپرینکلر بالازن و پایین زن چه تفاوتی با هم دارند؟

تفاوت اصلی بین اسپرینکلر بالازن و پایین زن در جهت پاشش آب و محل نصب آن‌ها است. اسپرینکلرهای بالازن به سمت بالا آب پاشیده و سپس آب به صورت یکنواخت به پایین می‌ریزد، در حالی که اسپرینکلرهای پایین زن مستقیماً به سمت پایین آب پاشش می‌کنند.

کدام نوع اسپرینکلر برای سقف‌های بلند مناسب است؟

اسپرینکلرهای بالازن برای سقف‌های بلند مناسب هستند زیرا آب را به سمت بالا پاشیده و پس از برخورد با دیفیوزر به اطراف پخش می‌کنند، که این امر باعث پوشش دهی گسترده‌تری می‌شود.

آیا اسپرینکلر پایین زن برای هر نوع محیطی مناسب است؟

اسپرینکلرهای پایین زن بیشتر برای محیط‌هایی با سقف‌های کوتاه‌تر مناسب هستند، جایی که نیاز به کنترل دقیق‌تری بر جریان آب و پوشش مستقیم‌تری است.